Cách dạy trẻ 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 tại nhà hiệu quả

Theo tài liệu “Hướng dẫn cho trẻ 5 tuổi sẵn sàng vào lớp 1 đáp ứng yêu cầu giáo dục liên thông Chương trình GDPT 2018 của Bộ GD&ĐT”, trẻ 5 tuổi sẽ cần bồi dưỡng để: Phát triển toàn diện về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kỹ năng xã hội và thẩm mỹ; có tâm thế sẵn sàng học lớp 1 và thích ứng với hoạt động học tập lớp 1. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu cách dạy trẻ 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 để đáp ứng các yêu cầu trên. 

1. Cách dạy các kỹ năng liên quan đến thể chất, tự lập

Mục đích: Trẻ có đủ sức khỏe để tham gia các hoạt động hàng ngày một cách năng động và vui vẻ Trẻ có khả năng điều khiển cơ thể, phối hợp các động tác và giữ thăng bằng khi vận động Trẻ biết cách tự vệ sinh cơ thể sạch sẽ và ăn uống một cách lành mạnh Trẻ hiểu và thực hiện các hành động để bảo vệ bản thân và giữ an toàn cho người khác

Để dạy con các kỹ năng liên quan đến thể chất, phụ huynh nên: 

• Khuyến khích trẻ vận động mỗi ngày: Đưa trẻ ra công viên, khu vui chơi để chạy nhảy, đá bóng, đạp xe ít nhất 30-60 phút/ngày.
• Tổ chức các trò chơi vận động tại nhà: Chơi nhảy lò cò, kéo co, trốn tìm hoặc nhảy dây để kích thích sự linh hoạt và dẻo dai cho trẻ.
• Tạo thói quen vận động trước bữa tối: Dành 10-15 phút để cùng con đi bộ, tập thể dục nhẹ nhàng để rèn sức bền.
• Giới hạn thời gian xem tivi/điện thoại: Không để trẻ ngồi quá lâu, thay vào đó khuyến khích trẻ tham gia hoạt động ngoài trời.
• Tập cho trẻ chơi các môn thể thao kết hợp tay – chân: Đá bóng, cầu lông, bơi lội hoặc nhảy dây để tăng khả năng phối hợp.

Để giúp con tự lập hơn, phụ huynh có thể: 

• Hướng dẫn trẻ tự vệ sinh cá nhân: Dạy trẻ cách rửa tay, đánh răng và vệ sinh cá nhân đúng cách để hình thành thói quen giữ gìn sức khỏe từ nhỏ.
• Hướng dẫn trẻ tự mặc quần áo: Khuyến khích trẻ tự chọn và mặc quần áo của mình, giúp trẻ phát triển tính tự giác và độc lập.
• Hướng dẫn trẻ tự ăn: Dạy trẻ cách ăn uống tự lập, sử dụng thìa, dĩa và cốc đúng cách, từ đó giúp trẻ trở nên tự tin và chủ động trong việc chăm sóc bản thân.

2. Cách dạy kỹ năng tự nhận thức

Mục đích: Trẻ nhận biết được các con số, biết đếm và đo Trẻ nhận biết được hình dạng, sắp xếp và định hướng trong không gian, nhận biết được thời gian Trẻ biết sử dụng cơ bản một số thiết bị công nghệ (TV, điện thoại) Trẻ có tư duy phản biện, bước đầu có kĩ năng giải quyết vấn đề ở một số tình huống cơ bản trong cuộc sống

Để bồi dưỡng kỹ năng tự nhận thức cho con, phụ huynh có thể tham khảo cách làm sau:

• Khuyến khích trẻ đếm các đồ vật trong cuộc sống hàng ngày: Hướng dẫn trẻ đếm đồ chơi, đồ dùng trong nhà hoặc khi đi chợ, từ đó giúp trẻ làm quen với các con số và khả năng đếm.
• Dạy trẻ nhận biết hình dạng và sắp xếp đồ vật: Cho trẻ tham gia vào các trò chơi xếp hình hoặc sắp xếp các vật theo quy tắc (ví dụ: xếp theo màu sắc, hình dạng hoặc kích thước). Điều này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng nhận thức về không gian và hình học.
• Dạy trẻ nhận thức về thời gian: Sử dụng đồng hồ và lịch để dạy trẻ về thời gian trong ngày, các hoạt động cần làm vào buổi sáng, buổi chiều, và buổi tối. Giải thích cách phân biệt các thời điểm trong ngày để trẻ nhận biết được khái niệm về thời gian.
• Khuyến khích trẻ sử dụng thiết bị công nghệ một cách phù hợp: Cho trẻ sử dụng các thiết bị như TV hoặc điện thoại để học các bài học đơn giản hoặc chơi các trò chơi giáo dục. Hướng dẫn trẻ sử dụng thiết bị đúng cách và có giới hạn thời gian sử dụng hợp lý.
• Tạo cơ hội cho trẻ phát triển tư duy phản biện: Đưa ra các tình huống đơn giản trong cuộc sống để trẻ giải quyết (ví dụ: “Nếu không có nước, chúng ta sẽ làm gì?” hoặc “Tại sao chiếc bánh này lại rơi xuống đất?”). Khuyến khích trẻ đưa ra câu trả lời và giải thích tại sao lại chọn phương án đó, qua đó rèn luyện khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.

3. Cách dạy kỹ năng nghe, đọc và giao tiếp

Mục đích: Trẻ nhận biết về ngữ âm, đọc thuộc bảng chữ cái Trẻ nói được một câu hoàn chỉnh khi giao tiếp

Trẻ có thể phát triển kỹ năng nghe, đọc và giao tiếp bài bản nếu phụ huynh:

• Hướng dẫn trẻ nhận biết và phát âm ngữ âm cơ bản: Dạy trẻ cách phát âm từng chữ cái và âm trong bảng chữ cái qua các bài hát, bài thơ vui nhộn hoặc trò chơi phát âm. Hướng dẫn trẻ đọc từng chữ cái rõ ràng và luyện tập phát âm đúng từng âm tiết.
• Luyện đọc bảng chữ cái: Tạo thói quen cho trẻ đọc bảng chữ cái mỗi ngày, có thể thông qua các thẻ từ hoặc các trò chơi chữ để trẻ nhớ và nhận biết các chữ cái một cách dễ dàng.
• Đọc sách với trẻ: Chọn những cuốn sách đơn giản với hình ảnh sinh động, dễ hiểu, đọc cùng trẻ và chỉ vào từng từ khi đọc. Hỏi trẻ về các từ và hình ảnh trong sách để giúp trẻ phát triển khả năng hiểu và liên kết từ ngữ.
• Khuyến khích trẻ nói một câu hoàn chỉnh: Tạo môi trường giao tiếp nơi trẻ có thể nói những câu đơn giản và hoàn chỉnh. (Ví dụ, bạn có thể hỏi trẻ về các hoạt động trong ngày như “Hôm nay con đã làm gì?”, “Con thích ăn gì?”). Đảm bảo trẻ có thể trả lời đầy đủ câu hỏi bằng các câu hoàn chỉnh.
• Chơi trò chơi giao tiếp: Các trò chơi như “đoán từ”, “chuyện trò về các hình ảnh” hoặc “hỏi và trả lời” là những cách thú vị để giúp trẻ luyện nói. Hãy khuyến khích trẻ sử dụng từ ngữ mới và cố gắng hoàn thiện câu trả lời một cách rõ ràng.

4. Cách dạy kỹ năng xã hội

Mục đích: Trẻ có thể nhận thức và thể hiện thái độ đối với bản thân Trẻ có thể quản lý cảm xúc và thể hiện trách nhiệm với người khác Trẻ hiểu và đáp lại cảm xúc của người khác Trẻ ứng xử phù hợp trong mối quan hệ với người khác và môi trường Trẻ thể hiện sự trung thực trong giao tiếp và ứng xử với người khác

Để bồi dưỡng kỹ năng xã hội cho trẻ, phụ huynh sẽ cần dạy trẻ chuẩn bị vào lớp 1 những điều sau:

• Khuyến khích trẻ tự nhận thức về bản thân: Hướng dẫn trẻ nhận diện và diễn đạt cảm xúc của mình, (ví dụ như “Con cảm thấy thế nào khi con giúp mẹ dọn dẹp?” hoặc “Con cảm thấy vui hay buồn khi làm bài tập?”). Điều này giúp trẻ biết cách thể hiện cảm xúc và xây dựng lòng tự trọng.
• Dạy trẻ quản lý cảm xúc: Hướng dẫn trẻ nhận ra các cảm xúc như vui, buồn, giận dữ và cách quản lý những cảm xúc đó. (Ví dụ khi trẻ tức giận, có thể dạy trẻ hít thở sâu, đếm từ 1 đến 10 hoặc đi bộ một vòng để bình tĩnh lại).
• Giúp trẻ hiểu và đáp lại cảm xúc của người khác: Khi trẻ thấy bạn bè hoặc người thân có cảm xúc, hãy khuyến khích trẻ nhận biết và thể hiện sự đồng cảm. (Ví dụ: “Bạn con đang buồn, con có thể hỏi bạn ấy có cần giúp đỡ không?” hoặc “Con thấy bạn con đang vui, con có thể chia sẻ niềm vui với bạn ấy không?”)
• Dạy trẻ ứng xử phù hợp với mọi người: Khuyến khích trẻ nói lời cảm ơn, xin lỗi, chào hỏi và chia sẻ với mọi người xung quanh. Bạn có thể tổ chức các hoạt động xã hội nhỏ trong gia đình để trẻ thực hành các kỹ năng này, như giúp đỡ ông bà, nói lời cảm ơn khi nhận quà hoặc hỗ trợ bạn bè khi cần.
• Khuyến khích sự trung thực trong giao tiếp: Dạy trẻ về tầm quan trọng của sự trung thực trong giao tiếp. Hãy giải thích cho trẻ rằng nói thật là cách để xây dựng niềm tin và các mối quan hệ tốt đẹp. (Ví dụ, khi trẻ làm sai điều gì đó, hãy khuyến khích trẻ nói thật về hành động của mình và tìm cách khắc phục lỗi sai).

5. Cách dạy kỹ năng cảm nhận nghệ thuật và phát triển óc sáng tạo

Mục đích: Trẻ có thể cảm thụ được cái đẹp khi đứng trước những sự vật yêu thích (ví dụ như quần áo, con vật…) Trẻ có thể vẽ, hát để thể hiện sự sáng tạo

Trẻ có thể phát triển óc sáng tạo và khả năng cảm nhận nghệ thuật nếu phụ huynh áp dụng một số cách dạy cho bé chuẩn bị vào lớp 1 sau:

• Khuyến khích trẻ cảm nhận cái đẹp xung quanh: Khi đi dạo, hãy chỉ cho trẻ những hình ảnh đẹp mắt như hoa, cây cối, hoặc các con vật đáng yêu. Giải thích cho trẻ tại sao những thứ đó lại đẹp và yêu thích, giúp trẻ nhận ra vẻ đẹp trong tự nhiên và cuộc sống hàng ngày.
• Khơi dậy sự sáng tạo qua việc vẽ tranh: Cung cấp giấy, bút màu, sơn và các dụng cụ vẽ khác để trẻ tự do sáng tạo và vẽ những gì mình tưởng tượng. Bạn có thể yêu cầu trẻ vẽ về những gì mình thích, chẳng hạn như gia đình, bạn bè, hoặc các hoạt động vui chơi. Điều này giúp trẻ phát triển khả năng thể hiện ý tưởng qua hình ảnh.
• Khuyến khích trẻ hát và nhảy: Tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động âm nhạc như hát các bài hát vui nhộn, hoặc thậm chí là nhảy theo nhạc. Các hoạt động này giúp trẻ phát triển kỹ năng âm nhạc và cảm nhận được giai điệu, nhịp điệu.
• Tổ chức các trò chơi sáng tạo: Đưa ra những trò chơi như xếp hình, làm thủ công từ giấy, đất sét hoặc đồ tái chế để trẻ có thể tự tạo ra những sản phẩm từ bàn tay mình. Hướng dẫn trẻ thử nghiệm và sáng tạo những vật dụng mới, khuyến khích trẻ phá vỡ khuôn mẫu và tìm ra cách thể hiện ý tưởng của mình.
• Tạo không gian nghệ thuật tại nhà: Sắp xếp một góc nhỏ trong nhà để trẻ có thể tự do vẽ tranh, tạo hình hoặc trang trí. Việc có không gian riêng biệt giúp trẻ phát triển sự sáng tạo và cảm hứng nghệ thuật một cách tự nhiên.

6. Cách xây dựng tâm thế sẵn sàng vào học lớp 1 

Mục đích: Trẻ có sự hào hứng và mong chờ khi tham gia vào môi trường mới Trẻ háo hức mong muốn trở thành học sinh lớp 1, được học tập trong môi trường trường Tiểu học Trẻ có sự hứng thú học hỏi lâu dài, có khả năng tập trung khi tham gia vào các hoạt động học tập Trẻ có tinh thần ham học hỏi, luôn chủ động và sẵn sàng hợp tác khi tham gia các hoạt động

Chuyển cấp giữa Mẫu giáo và Tiểu học là một sự thay đổi lớn trong hành trình đi học của con. Vì vậy, phụ huynh cần trang bị cho trẻ một tâm thế sẵn sàng cho năm học lớp 1 bằng cách:

• Khuyến khích trẻ hào hứng về lớp 1: Dùng những câu chuyện thú vị về trường lớp để trẻ cảm thấy hào hứng. Chia sẻ với trẻ những điều mới mẻ sẽ học, những người bạn mới và thầy cô đáng yêu để trẻ cảm thấy môi trường lớp 1 sẽ rất thú vị.
• Tạo không khí vui vẻ và thoải mái: Trước khi vào lớp 1, hãy đưa trẻ thăm quan trường, gặp gỡ giáo viên và các bạn cùng lớp. Sự quen thuộc với môi trường sẽ giúp trẻ cảm thấy bớt lo lắng và tự tin hơn khi chính thức vào học.
• Dạy trẻ về trách nhiệm và sự chủ động: Hướng dẫn trẻ cách chuẩn bị đồ dùng học tập, tự mình chuẩn bị đồ ăn sáng và tự giác tham gia các công việc nhẹ nhàng trong gia đình. Những việc này giúp trẻ hiểu về trách nhiệm và rèn luyện tính tự lập, chủ động trong học tập.
• Khuyến khích sự tự tin khi giao tiếp: Cho trẻ thực hành phát biểu, kể chuyện hoặc tham gia các trò chơi giao tiếp tại nhà để tạo thói quen mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Điều này rất quan trọng khi trẻ bước vào môi trường lớp 1 và cần giao tiếp nhiều hơn với bạn bè và thầy cô.

7. Cách dạy trẻ thích ứng với hoạt động học tập ở lớp 1

Mục đích: Giúp trẻ phát triển tính tổ chức, kỷ luật, nề nếp, tính chủ động trong việc tham gia các hoạt động hàng ngày ở trường cũng như trách nhiệm hoàn thành nhiệm vụ. Giúp trẻ thành thạo ngôn ngữ tiếng Việt để có thể phát biểu khi học tập  Rèn cho trẻ tư duy trừu tượng khi giải quyết vấn đề, đặc biệt là khi học Tạo cơ hội cho trẻ học cách kiểm soát bản thân, giúp trẻ tập trung và giải quyết vấn đề trong một khoảng thời gian theo yêu cầu Dạy trẻ kỹ năng quan sát và hiểu biết về sự vật, hiện tượng xung quanh, giúp trẻ định hướng đúng không gian và thời gian

Hoạt động học tập ở lớp 1 có sự khác biệt lớn với Mẫu giáo, do đó, để trẻ có thể thích ứng nhanh với môi trường học tập có tính kỷ luật cao hơn, phụ huynh có thể áp dụng cách dạy trẻ chuẩn bị vào lớp 1:

• Tạo thói quen tổ chức và kỷ luật: Hướng dẫn trẻ xây dựng thói quen tự giác như tự làm bài tập, chuẩn bị sách vở trước khi đi ngủ, sắp xếp đồ đạc ngăn nắp. Những thói quen này sẽ giúp trẻ có sự tổ chức và kỷ luật trong học tập.
• Khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động học tập nhóm: Tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động học tập nhóm tại nhà, giúp trẻ học cách làm việc nhóm, chia sẻ và hợp tác. Những hoạt động này sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và giải quyết vấn đề.
• Dạy trẻ phát triển ngôn ngữ tiếng Việt: Đọc sách và kể chuyện với trẻ mỗi ngày giúp trẻ làm quen với việc diễn đạt ý tưởng và phát triển khả năng ngôn ngữ. Khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động như trả lời câu hỏi, mô tả hình ảnh hoặc kể lại câu chuyện.
• Rèn luyện tư duy trừu tượng: Dùng các trò chơi như xếp hình, tìm sự khác biệt trong các bức tranh hoặc giải các bài toán đơn giản để trẻ rèn luyện khả năng tư duy trừu tượng và giải quyết vấn đề.
• Dạy trẻ kiểm soát bản thân: Hướng dẫn trẻ cách tự kiềm chế cảm xúc và hành động trong môi trường học tập, ví dụ như khi muốn chia sẻ ý tưởng nhưng phải chờ đến lượt. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển khả năng kiên nhẫn và tập trung.
• Khuyến khích trẻ quan sát và học hỏi từ môi trường xung quanh: Cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, quan sát và học hỏi về sự vật, hiện tượng trong thiên nhiên. Hướng dẫn trẻ sử dụng các từ ngữ để mô tả những gì trẻ thấy và hiểu biết về không gian và thời gian.

8. Lưu ý khi dạy trẻ 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 tránh “tác dụng ngược”

Dưới đây là một số lưu ý giúp phụ huynh tránh gây ra những “tác dụng ngược” trong quá trình chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1, từ đó giúp trẻ bước vào môi trường học tập mới với tâm lý thoải mái và tự tin hơn: 

• Không quát mắng hoặc phê bình gay gắt khi con làm sai: Việc quát mắng hoặc phê bình trẻ khi làm sai có thể khiến trẻ cảm thấy sợ hãi, mất tự tin và ngại thử thách. Hãy sử dụng phương pháp khuyến khích và giải thích nhẹ nhàng để trẻ hiểu và sửa lỗi.
• Không ép con ngồi học lâu và thiếu sự linh hoạt: Trẻ 5 tuổi có khả năng tập trung ngắn, do đó không nên ép trẻ ngồi học quá lâu mà không có sự nghỉ ngơi. Hãy chia nhỏ thời gian học và kết hợp với các hoạt động giải trí để trẻ không cảm thấy mệt mỏi.
• Không làm trẻ sợ môi trường lớp học mới: Cha mẹ vô tình nói về những điều tiêu cực như “Vào lớp 1 không được nghịch đâu!” hoặc “Nếu con không ngoan sẽ bị cô mắng” sẽ khiến trẻ lo lắng và sợ hãi khi nghĩ về môi trường lớp học. Hãy tạo ra một hình ảnh tích cực về trường lớp để trẻ cảm thấy hào hứng và tự tin bước vào năm học mới.
• Không so sánh con với bạn bè hoặc anh/chị: So sánh con với bạn bè hay anh chị em có thể khiến trẻ cảm thấy thiếu tự tin và áp lực. Mỗi trẻ có tốc độ phát triển khác nhau, vì vậy hãy khuyến khích trẻ phát triển theo khả năng và sở thích của riêng mình.
• Không ép trẻ học quá sớm hoặc quá nhiều: Việc ép trẻ học quá sớm hoặc quá nhiều có thể gây căng thẳng và tạo ra sự phản kháng. Hãy để trẻ phát triển tự nhiên, khám phá và học hỏi trong một môi trường vui vẻ, thoải mái, giúp trẻ yêu thích việc học mà không cảm thấy áp lực.

Trên đây là các cách dạy trẻ 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 theo mục tiêu của Bộ GD&ĐT Việt Nam. Để dạy con hiệu quả, phụ huynh hãy tạo cho con một môi trường thoải mái để phát triển và chính các bậc phụ huynh cũng cần tôi luyện sự kiên trì cùng tinh thần tích cực. 

Thông tin liên hệ:

• Địa chỉ: Số 8 đường Tu Hoàng, phường Phương Canh, Nam Từ Liêm, Hà Nội
• Hotline: 086 992 7887 – (024) 335 455 66
• Email: [email protected]
• Website: phenikaa.edu.vn
• Fanpage: https://www.facebook.com/truongphothongliencapphenikaa